Повелительное наклонение. Правила

Повелительное наклонение не имеет форм времени. 

          Формы глагола в повелительном наклонении обозначают побуждение к действию (просьбу, совет, приказ, призыв, предупреждение, запрет).

          Формы 2-го лица ед.ч. повелительного наклонения образуются от основы настоящего или будущего времени с помощью суффикса - и - илинулевого суффикса:
установят - установи,играют - играй. 

          Формы 2-го лица мн.ч. повелительного наклонения образуются от форм 2-го лица ед.ч. повелительного наклонения с помощью окончания - те:
установи - установите, читай-читайте. 

    Если форма повелительного наклонения оканчивается на согласный, то после него пишется мягкий знак: 
брось, режь, оставь.

          Мягкий знак сохраняется перед -ся и -те:
          бросьте, режьте, оставьте.

          Исключение: ляг, лягте. 

Различайте!
Формы 2-го лица множественного числа
повелительное наклонение	изъявительное наклонение
застелите  посторожите	застелете ( I спр. ) посторожите ( II спр. )

Mushafla ilgili eserler

MUSHAFLARLA İLGİLİ ESERLER

Mushaflar ve bunlar arasındaki farklılıklar (ihtüâfü'l-mesâhif) konusuyla ilgili teliflerin târihi de oldukça eskidir. İbnü'n Nedîm bu manada Kisâî, Halef b. Hişâm, İbn Âmir, Ferrâ ve ibn Ebû Dâvûd es-Sicistânî gibi ilk dönem kıraat ve dil âlimlerinin kitaplarından söz eder. Bunlardan sadece sonuncusunun kitabı günümüze ulaşarak yayınlanmıştır. Hicrî ikinci asırda, İbn Âmir eş-Şâmî'nin Kitâbu İhtilâfı Mesâhıfi'ş-Şâm ve'l-Hicâz ve'l-Irâk adlı eseri ile Kisâî'nin "Kitâbu İhtilâfı Mesâhifi ehli'l-Medîne ve ehli'l-Kûfe ve ehli'l-Basra" adlı eseri ve daha sonraki dönemlerde başkalarını sayabiliriz. Fakat günümüzde bilinen ve en çok tanınan eser İbn Ebû Davud'un Kitâbu'l-Mesâhif adlı eseridir. Mushaflarla ilgili yukarıda adı geçenlerin dışındaki eserlerden bazıları şunlardır:

1. Ebû Bekir Abdullah b. Süleyman b. el-Eş'as İbn Ebû Dâvûd es-Sicistânî(ö.316/929), Kitâbu'l-Mesâhif (nşr. Arthur Jeffery), E. J. Brill, Leiden 1937 {Materials for the History of the Text of the Qur'an ile birlikte); nşr. Muhibbüddin Abdüssübhân Vaiz, I-1I, Dârü'l-Beşâiri'l-îslâmiyye, Beyrut 2002.

2. Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib Bakıllani(ö.403/1013), el-İntisar li'l-Kur'ân (nşr. Fuat Sezgin), Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften, Frankfurt 1986. Ebû Abdullah es-Sayrafî, Nüketü'l-İhtisâr li nakli'l-Kur'ân (nşr. Muhammed Zağlul Selâm), Münşeetü'l-Ma'ârif, el-İskenderiyye, ts.

3. Ebû Amr Osman b. Said ed-Dânî(444/1053), el-Muhkem fi nakti'l-mesahif {nşr. İzzet Hasan), Dımaşk 1960, 1986.

_____________, el-Mukni' fi Ma'rifeti mersumi mesahifı ehli'l-emsar (nşr. Muhammed Ahmed Dehman), Dımaşk 1940, 1983.

4. Abdülazîz Salim, Edvâ alâ Mushafı Osman b. Alfan ve rihletuhu şarkan ve ğarben, Müessesetu Şebabi'l-Camia, İskenderiye 1991.

5. Mûsâ Cârullah,Târihu'l-Kur'an ve'l-mesâhif, el-Matbaatu'l-İslâmiyye, Petersburg 1323/1934

Mübhematul-Kur'an

MÜBHEMATU'L-KUR'AN LİTERATÜRÜ

Kur'an-ı Kerim'de mahiyeti ve muhtevası kapalı olan lafızların açıklanmasını amaçlayan kitap türleri

1. Abdurrahman b. Abdullah es-Süheylî(581/1185). et-Ta'rif ve'l-İ'lam fima übhime mine'l-Esma ve'l-A'lâm fi'l-Kur'an.

2. Bedreddin ibn Cemâa. et-Tibyan fi Mübhemati'l-Kur'an.

3. İmam Suyutî(911). Müfhimatu’l-Akran fi Mübhemati’l-Kur'an. Not:Mevsua Şamile içerisinde bulunan bu eserin bazı bölümleri Şamile'de bulunmadığı için yazma nüshalara veya matbu nüshalara bakılması gerekir.

4. Seyyid Yûsuf b. Abdülkâdir el-Hüseynî es-Saydâvî el-Esîr, Hediyyetü'l-İhvân fî tefsîri mâ übhime ale'l-'âmme min elfâzi'l-Kur'ân.

5.  Ebû Abdullah Muhammed b. Ali Belensi(782/1380), Tefsiru mübhematü’l-Kur’an bi-sılati’l-cem’i ve aidü’t-tezyil

 6.  Hüseyin Yaşar, Kur'an'da anlamı kapalı ayetler: mübhematü'l-Kur'an. İstanbul 1997, Beyan Yayınları, 1997 

TEZLER

1. Mevlüt ERTEN, Mübhematu'l-Kur'an, Y.Lisans Tezi, Dan. Salih Akdemir, Ankara 1992

2. Muhammed Seyid Muhammed Ebu'l-Ğayt, el-Mübhemat fi'l-Kur'ani'l-Kerim ve Mevadiuha ve Esbabuha, Ylisans Tezi, Kahire 2009    (المبهمات في القرآن الكريم مواضعها و أسبابها، محمد السيد محمد أبو الغيط)

MAKALELER

1. Mustafa Öztürk, Mübhematu'l-Kur'an ve İmamiyye Şiası, OMÜ İlahiyat Fak. Dergisi, Sayı 12-13, Samsun 2001

2. Halis Albayrak, Mübhematu'l-Kur'an İlmi ve Kur'an Tefsirindeki Yeri, AÜİFD, cilt XXXII, Yıl: 1992

Esbab Nuzul

ESBABU NÜZÛL ESERLERİ

1.Meymun b. Mihran(118/), Tafsil li Esbabi'n-Nüzûl, Yazma eser

2.Ali b. el-Medinî(234/), Esbabu'n-Nüzûl

3.Vahıdî(468/), Esbabun-Nüzûl trc. Necati Tetik, Necdet Çağıl. Erzurum, İhtar Yayıncılık

4.Ebu'l-Muzaffer Muhammed b. Esad el-Irakî el-Hanefî(567/), Esbabu'n-Nüzûl ve'l-Kısasu'l-Ferkaniyye

5.Ebu Cafer Muhammed b. Ali b. Şehr et-Taberî(588/), Esbabu'n-Nüzûl ala mezhebi Ali'r-Resul

6.Ebu'l-Ferec İbnü'l-Cevzî(597), Esbabu'n-Nüzûl

7.İbn Hacer el-Askalanî(852), el-Ucab fi beyani'l-esbab. Hacimli bir cilt olduğu belirtilen eserin bir nüshası Karaviyyîn Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Brockelmann'ın Şerhu'l-bâb adıyla zikrettiği ve Petersburg'daki Asya Kafkas Müzesi'nde bulunduğunu söylediği eser de bu kitap olmalıdır.

8.İmam Suyutî(911), Lübabu'n-Nukul fi Esbabi'n-Nüzûl, trc. Abdulcelil Alpkıray, basım hazırlığında

9.Mukbil b. Hadî el-Vadı'i(1422/2001), es-Sahihu'l-Müsned min Esbabi'n-Nüzûl

10.Selim b. 'İd Hilalî-Muhammed b. Musa Al-i Nasr, el-İsti'ab fi beyani'l-Esbab

11.İbn Halife el-Uleyvî(1416/1999), Camiu'n-Nukûl fi Esbabi'n-Nüzûl

12.Abdulfettah Abdulğanî Kadî, Esbab-ı Nüzûl Trc. Salih Akdemir, Fecr Yay.

ESBAB-I NÜZUL'A DAİR YAZILAN MUASIR ESERLER

Türkçe Eserler

1-Abdurrahman Elmalı, Fahreddin er-Razi’de Esbab-ı Nüzûl Değerlendirmesi, Şanlıurfa : Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı, 1998

2-Bedreddin Çetiner, Fatiha’dan Nas’a Esbab-ı Nüzûl (Kur’an Ayetlerinin iniş sebebi),İstanbul, Çağrı Yayınları, 2002

3-Hasan Tahsin Emiroğlu, Esbab-ı Nüzûl, Konya 1983

4-Ahmed Nedim Serinsu, Kur'an'ın anlaşılmasında Esbab-ı Nüzûl’ün rolü. İstanbul : Şule Yayınları, 1994

5-Ahmet Nedim Serinsu, Sa'lebe kıssası (Esbab-ı Nüzûl'e yeni bir yaklaşım),Şule Yayınları,

6-Ahmet Nedim Serinsu, Tarihsellik ve Esbab-ı Nüzûl, Şule Yayınları

7-Yakup Bıyıkoğlu, Şevkani’nin Fethu’l-Kadir’inde Esbab-ı Nüzûl ve Kur’ân’ın anlaşılması(ayetlerin iniş sebepleri), Rağbet Yayınları

Arapça Eserler

1-Dr. İsam Abdulmuhsin el-Humeydan, Esbab-ı Nüzûl ve Eseruha fi't-Tefsir

2-Dr. Cuma Sehl, Esbab-un Nüzûl esaniduha ve-eseruha fi Tefsiri'l-Kur'ani'l-Kerim

3-İmadüddin Muhammed Reşid, Esbab-ün-Nüzûl ve eseruha fî beyâni’n-nusus, (dirase mukarene beyne usuli’t-tefsir ve usuli’l-fıkh)

4-Ebû Ömer Nadi b. Mahmûd Hasan Ezheri, el-Makbul min Esbabi’n-Nüzûl,Kahire 1997

5-İbrâhim Muhammed Ali, Sahihu Esbabi’n-Nüzûl, dirase hadisiyy, Dımaşk, Dârü’l-Kalem

6-Hâlid Abdurrahman el-Ak, Teshilü’l-vüsul ila ma’rifeti Esbabi’n-Nüzûl

7-Bessam Cemel, Esbabü’n-NüzûlBeyrut 2005. 470

Y.Lisans Tezleri

1-Recep Çetintaş, Tefsirde Esbab-ı Nüzûl Problemi, 1999, Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tez danışmanı: Prof. Dr. M. Zeki Duman

2-Muhammed b. Es’ad Iraki, Esbabü’n-Nüzûl ve'l-kasasü'l-Furkaniyye, dirase ve tahkik; İsam Ahmed Ahmed Ganim. Riyad 2007, Matbu tez (Master)

3- Merve Dilek Yolcu, İbn Kesir Tefsirinde Esbab-ı Nüzûl, Atatürk Ünv.

Dr. Tezleri

1- Halid b. Süleyman el-Müzenî, el-Muharrir fi Esbabi Nüzûli'l-Kur'an (min hilali Kütübi't-Tis'a),Riyad 1429

Ğaribu'l-Kur'an

ĞARÎBÜ'l-KUR'ÂN          

Kur'ân-ı Kerîm'deki garîb lafızların tefsirini konu alan ilim dalı ve bu dalda yazılan eserlerin ortak adı.

Hz. Peygamber'in, "Kur'an'ın garîblerini araştırınız" dediği rivayet edil­mi ve Kur'ân-ı Kerîm'in garîblerini bilmeyenlerin Allah'ın kelâ­mını tefsir etmekten sakınmaları isten­miştir. Bundan dolayı garîbü'l-Kur'ân tefsir ilminde önemli bir yer işgal etmiş ve II. (VIII.) yüzyıldan itibaren Kur'an ilim­leri arasında müstakil bir disiplin halini almıştır.

İslâm'ın ilk dö­nemlerinde bazı sahâbiler Kur'an'da mâ­nasına nüfuz edemedikleri kelimelerin bulunduğunu söylemişlerdir. Nitekim Hz. Ömer, Abese süresindeki (80/31) "ebben" kelimesinin anlamını bilmediğini ifade etmişti. İbn Abbâs da altı âyette geçen "fâtır" kelimesinin mânasını, iki Arap köylüsünün bir kuyu başında tartışırken bu kelimeyi kullan­maları sayesinde öğrendiğini belirti. Yine İbn Abbas "gıslîn” "hanânen" "ey­vah" ve "rakim" dışındaki bütün Kur'an kelimele­rini bildiğini söylemiştir.

KONU İLE İLGİLİ LİTERATÜR

Ebû Ubeyd Kasım b. Sellâm, Ğarîbü'l-Kur'ân

İbn Sellâm el-Cumahî, Ğarîbü'l-Kur'ân

İbnü's-Sikkît, Ğarîbü'l-Kur'ân

İbn Kutluboğa, Ğarîbü'l-Kur'ân

Abdullah b. Yahya el-Yezîdî'nin Ğaribü'l-Kur'ân ve Tefsîruhû

Yahya b. Ziyâd el-Ferrâ, Me'âni'l-Kurân

Ahfeş el-Evsat, Me'âni'l-Kurân

Zeccâc, Me'âni'l-Kurân

Ma'mer b. Müsennâ'nın Mecâzü'l-Kur'ân'ı

İbn Kuteyb, İbnü'l-Mülakkin, Fahreddin et-Turayhî ve Mahmûd İbrahim'in Tefsîru garibi'l-Kur’an'ları

Muhammed b. Uzeyz es-Sicistânî'nin Nüzhetü'l-kulûb

Ahmed b. Mu­hammed el-Herevî'nin el-Ğarîbeyn fi'l-Kur’ân ve'l-hadîs

Mekkî b. Ebû Tâlib'in el-Umde fî ğarîbi'l-Kur'ân

Râgıb el-İsfahâ-nî'nin el-Müfredât fî ğarîbi'l-Kur'ân

Ebü'l-Ferec İbnü'l-Cevzî'nin el-Erîb bimâ fi'l-Kur'ân mine'l-ğarîb

Muhammed b. Ebû Bekir er-Râzî'nin Ravzatü'l-fesâha fî ğarîbi'l-Kur'ân

İbnü'l-Müneyyir'in et-Teysîrü'l-'acîb fî tefsîri'l-ğarîb

Ebû Hayyân el-Endelüsî'nin Tuhfetü'l-erîb bi­mâ fî'l-Kur'ân mine'l-ğarîb

Ahmed b. Yusuf es-Semîn'in Umdetü'l-huffâz fî tef­siri eşrefi'l-elfâz

İbnü'l-Hâim'in et-Tibyân fî tefsiri ğarîbi'l-Kurân

Süyûtî’nin Müfhimâtü'l-akrân fî mübhemâti'l-Kur'ân

Hasaneyn Muhammed Mahlûf'un Kelimâtü'l-Kur’ân Tefsir ve Beyân

Muhammed Şahin Muhaysin ile Şa'bân Muhammed İsmail'in el-Hâdî ilâ tefsiri ğaribi'l-Kur'ân

Hamdi Ubeyd ed-Dımaşkî'nin el-Kur’ânü'l-Kerîm ve tefsîru ğarîbihî

Tefsir Usulü

TEFSİR USULU KAYNAKLARI

Tefsir usûlü'ne ilişkin ilk eserler, ilk önce tefsirlerin mukaddimeleri şeklinde olmak üzere zamanla müstakilleşerek ulaşabildiğimiz kadarıyla H. III. asırda kaleme alınmış olmalıdır. Aynı zamanda meşhur bir mutasavvıf olan Hâris el-Muhâsibî (ö.243/857)'nin "el-Akl ve Fehmu'l Kur'ân" adlı eseri bu sahadaki ilk müstakil çalışma olarak takdim edilmektedir. Daha sonraları Ali İbn İbrahim el-Hûfi (ö.430/1038) tarafından kaleme alınan "el-Burhân fi Ulûmi'l-Kur'ân"ına bu sahadaki ilk eserdir diyenler de vardır.

Kronolojik olarak Tefsir Usulü

1.Haris el-Muhasibî(243/857), el-Akl ve Fehmu'l-Kur'an

2. Muhammed b. Halef el-Merzebân(309/921), el-Havî fî Ulumi'l-Kur'an

3. Ebu'l-Hasan el-Eşarî(324/935) el-Muhtezen fi Ulumi'l-Kur'an

4. Ebu Bekr el-Eribarî(328/939), Acâibu Ulûmi'l-Kur'ân

5. Muhammed b. Ali el-Udvufî(388/998), el-İstiğnâ fi ulûmi'l-Kurân

6. Ali b. İbrahim b. Said el-Hûfî(430/1038), el-Burhân fi Ulûmi'l-Kur’an

7. Ebu Davut Süleyman b. Necah(496/1103), el-Beyânül-Câmi' li-Ulûmil-Kur'ân

8. Rağıb el-İsfehanî(503/1109), Mukaddimetü't-Tefsîr

MÜSTAKİL USUL KONULARI

Mübhematul-Kur'an

Esbab-ı Nüzul Edebiyatı

İşarî Tefsirler

İŞARİ TEFSİRLER

          Tasavvuf, İslâmî ilimlerden birinin adıdır. Hicrî II. asırdan itibaren,  Kur’ân ve Hadîs kaynaklı bazı konular, tasavvuf ismi altında bir araya getirilmiştir. Bu konular, ihlâs, takvâ, tevekkül, sabır, rızâ, tevâzu, şükür gibi genel olarak müslümanın niyet ve iç dünyasıyla ilgili konulardan oluşur. Tasavvufî pek çok tefsîr yazılmıştır. Bu tefsîrlerde, âyetin zâhirî mânâsı yanında derin işâretlere dayalı birtakım mânâlar da esas alınmıştır.

           Bu alanda ilk müfessir olarak Sehl b. Abdullâh Tüsterî (v. 283/896) kabûl edilmiştir.    Tüsterî’nin tefsiri Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm isimli eserdir. Bu konuda yazılan bazı tefsirler:

Haka'iku't-Tefsîr, Ebû Abdurrahmân Muhammed b. Hüseyin es-Sülemî (v. 412/1021)

Lettfifü'l-İşârât, Abdülkerîm el-Kuşeyrî

Bahrü'l-Hakâ'ik(et-Tefsiru’n-Necmiyye), Necmeddîn-i Dâye

Keşfü'l-Esrâr ve Uddetu’l-Ebrar, Reşîdüddîn-i Meybüdî

Ğaraibu’l-Kur’an, Nizameddin en-Nişaburî

Ruhu’l-Beyan, İsmail Hakkı Bursevî

Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, İbn Berrecân

Te’vilatu’l-Kur’an, Abdurrezzak el-Kaşanî

İ’cazu’l-Beyan fî tevili Ümmi’l-Kur’an, Sadreddin Konevî

Tefsiru’l-Cami, Abdurrahman-ı Cami

Aynu’l-A’yan, Molla Fenarî

El-Fevatihu’l-İlahiyye, Nimetullah Nahcıvanî

Nefaisu’l-Mecalis, Aziz Mahmud Hüdayi

Dirayet Tefsirleri

DİRAYET TEFSİRLERİ

1-Zemahşerî(538), el-Keşşaf an Hakaik

2-Fahreddin er-Razî(606), Mefatihu'l-Ğayb

3-Kadı Beydavî(691), Envaru't-Tenzil ve Esraru't-Te'vil

4-Nesefî(710), Medariku't-Tenzil

5-Hazin(741), Lübabu't-Te'vil

6-Ebu Hayyan el-Endülüsî(745), el-Bahru'l-Muhit

7-Nisaburî(730), Ğaraibu'l-Kur'an

8-Hatib eş-Şirbinî(976), es-Siracu'l-Münir

9-Ebu's-Suud Efendi(982), İrşadu'l-Akli's-Selim

10-Alusî(1270), Ruhu'l-Meanî

Rivayet Tefsirler

Rivayet Tefsirleri kronolojik sırayla aşağıdaki gibidir.

1. Said b. Mansur (227/841), Tefsiru'l-Kur'an
2. et-Taberî (310), Camiu'l-Beyan an Tefsiri'l-Kur'an---تفسير الطبري, محمد بن جرير الطبري أبو جعفر جامع البيان عن تأويل آي القرآن - تحقيق التركي
3. İbn Ebi Hatim (327), Tefsîrü'l-Kur'âni'l-Azîm
4. Ebu'l-Leys es-Semerkandî (373), Bahru'l-Ulum
5. Sa'lebî(427), el-Keşf ve'l-Beyan an Tefsiri'l-Kur'an
6. Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed el-Vâhidî (468),el-Vecîz fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîz
7. Hüseyin b. Mes‘ûd Beğavî(516), Maalimu't-Tenzil
8. İbn Atiyye(546), el-Muharreru'l-Veciz fi Tefsiri'l-Kitabi'l-Aziz
9. İbnu'l-Cevzî(597), Zadu'l-Mesir
10. Kurtubî(671), el-Cami'u li Ahkami'l-Kur'an
11. İbn Kesir(774), Tefsiru'l-Kur'ani'l-Azim
12. Sealibî(876), el-Cevahir'ül-Hisan fi Tefsiri'l-Kur'an
13. Suyutî(911), ed-Dürrü'l-Mensur fi't-Tefsiri'l-Me'sur
14. Cemâleddîn Muhammed b. Muhammed Kâsımî (v. 1332/1914), Mehâsinu’t-Te’vîl

Rivayet Tefsiri kavramına dair makaleler

1. Aydın, Muhammed. ‘Rivayet Tefsiri’ Kavramı ve Kur’an’ın Kur’an ile Tefsiri: Eleştirel Bir Yaklaşım, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009, sayı: 20, s. 1-32 indir
2. Karagöz, Mustafa. Tefsirde Rivayet-Dirayet Ayrımının Ortaya Çıkışı ve Mahiyeti, Bilimname : Düşünce Platformu, 2004/2, cilt: II, sayı: 5, s. 45-60 indir
3. Kırca, Celal. Rivayet Tefsiri İçinde İmam Buhâri'nin Yeri, Büyük Türk - İslâm Bilgini Buhâri (811-569) -Uluslararası Sempozyum-, 18-20 Haziran 1987, 1996, sayı: , s. 183-186 indir

Ahkam Tefsirleri

Ahkam Tefsirleri

1- Mukâtil b. Süleymân (v.150/767), Tefsîru’l-Hamsi mie Âyetin mine’l-Kur’ân

2- Yahya b. Adem b. Süleyman(203/818), Ahkâmu’l-Kur’ân

3- Muhammed b. İdris, İmamı Şafii(204/819), Ahkâmu’l-Kur’ân

4- Ebu Sevr İbrahim b. Halid el-Kelbi el-Bağdadi(240/854), Ahkâmu’l-Kur’ân

5- Kadı Ebu İshak İsmail b. İshak el-Malikî(282/896), Ahkamu’l-Kur’an

6-Yahya b. Eksem b. Muhammed el-Mervezî, İcabetu't-Temessük bi Ahkami'l-Kur'an

7- Ebu'l-Hasan Ali Hicr b. İbas es-Sadi el-Mervezî, Ahkâmu’l-Kur’ân

8- Ebu Ömer ed-Dürriy Hafs b. Abdulaziz el-Ezdi el-Bağdadî, Ahkâmu’l-Kur’ân

9- Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed el-Hanefi et-Tahavî, Ahkamu'l-Kur'an

10-Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-Cessâs (v. 370/981), Ahkâmu’l-Kur’ân

11-Muhammed b. Abdullâh Ebû Bekir İbnü’l-Arabî (v. 543/1148) Ahkâmu’l-Kur’ân

12-Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî (v. 671/1273), el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân

Kur'an İlimleri

• Ğaribu'l-Kur'an
• Esbab Nuzul  
• Mübhematul-Kur'an  
• Mushafla ilgili eserler  
• Yedi Kıraatla ilgili eserler